آیا حجاب ذاتی بشر است؟

فطری یعنی اینکه از اول خلقت و نیز از کودکی در ذات انسان بود.

مردم همه به فطرت «توحيد» زاده اند اين «كفر» عارضي بود و عارضي يزول (از بین رفتنی) است.

اين ادعا كه از سوي حكيم بزرگ اسلامي «حاج ملا محسن فيض كاشاني» مطرح شده است، بيانگر فطري بودن «توحيد» در نهاد بشر است. لاجرم، ارزش‎هاي الهي نيز، امري فطري و طبيعي است كه در نهاد انسان‎ها وجود دارد، قرآن كريم، در تبيين جريان خلقت و ترسيم چهرة زندگي آدم و حوا در بهشت، به آية شريفة «فلمّا ذاقا الشجرة ‌بدت لهما سواتهما وطفقا يخصفان عليهما من ورق الجنة...»[1] مي‎رسد. به موجب اين بيان، چشيدن ميوة ممنوعه توسط آدم و حوا، صرف نظر از فلسفه و حكمت آن در نظام آفرينش، نخستين تحولي كه در آنها به وجود آورد، اين بود كه آنها را در آن حرم «ستر» و «عفاف»، با حقيقت «برهنگي» روبرو كرد. كه «بدت لهما سواتهما». و بلافاصله با برگ درختان بهشت،‌شروع به پوشاندن خود نمودند. در اينجا بحث بر سر ميوة ممنوعه و چيستي آن كه از ديرباز مورد اختلاف مفسرين قرآن و متفكرين اسلامي قرار گرفته است، نيست بلكه منظور اين است كه چشيدن آن،‌ آدم وحوا هر دو را يكباره به خود آورده، موجب گرديده است كه آن دو قبل از هر چيز «برهنگي» خود را احساس نمايند. و بر اساس فطرت خدائي خويش، در برابر آن عكس العمل مناسب نشان دهند. خودآگاهي همزمان آدم و حوا و حركت همسان آن دو، گوياي اين حقيقت است كه مرد و زن از اين بابت، همتا و همپاي يكديگراند و هيچ امتيازي بر يكديگر ندارند.[2] اين مسئله بيانگر دو مسئله اساسي در مسئله حجاب است. اول آنكه حجاب يك امر فطري است و ديگر آن كه از ابتداي خلقت در اكثر ملت‎ها اين مسئله وجود داشته است.
الف) فطرت انسان‎ها
حجاب و پوشش به عنوان يكي از مظاهر شرم و حيا و عفت، امري فطري و طبيعي بوده،‌ براي تأمين سلامت روح و روان فرد و جامعه‎، از ضرورت كمال اهميت برخوردار است و در طول تاريخ هر جا انسان بر راستاي فطرت خدايي خويش قرار داشته، اهميت آن را احساس كرده، و آن را به كار بسته است. براي همين است كه شرم و حيا و عفت،‌همچنين مظاهر گوناگون آن، همواره مورد ستايش و تحسين بشر بوده، نقطة مقابل آن مورد نكوهش قرار گرفته است. تأكيد بيشتر بر اين حقيقت را در آيات 23 تا 26 سورة مباركة قصص مي‎توان يافت. در اين آيات، جريان مواجهه حضرت موسي ـ عليه السّلام ـ با دختران شعيب ـ عليه السّلام ـ ذكر شده است و در آن حجب و حيا و عفت موسي روايت شده است در آيات 30 تا 33 نيز به پاكدامني يوسف ـ عليه السّلام ـ اشاره مي‎كند آنجا كه در پاسخ به نداي فطرت، از ميان، «دعوت زنان» و «زندان»، زندان را انتخاب مي‎كند. در اين مورد دهها آيه و روايت وارد شده است كه مبين فطري بودن مسئله حجاب نه در ميان اولياء الله فقط بلكه در ميان همة انسان‎هاست. حال اگر عدّه‎اي به اين مسئله توجه نمي‎كنند، بيانگر عدم پاسخگويي آنان به نداي فطرت خود، و ابتلاء در دام شهوات و معاصي است نتيجه آن كه حجاب امري فطرت است كه خداوند در نهاد بشريت به وديعت گذاشته است.
ب) سابقة حجاب در ميان ملل مختلف
مسئله حجاب و پوشش سابقه‎اي ديرينه دارد چرا كه از ابتداي خلقت در ميان ملل و اقوام مختلف جهان با هر نوع دين و آييني رواج داشته است ذكر چند نمونه از اين دست، خالي از لطف نيست:
1. ابن عباس مي‎گويد: آدم ـ عليه السّلام ـ پس از يك توقف كوتاه در بهشت كه نصف روز از روزهاي آخرت بود به كوه نوذ در كشور هند و حوا به جده پياده شدند. برهنه و عريان بودند خداوند امر كرد يكي از هشت جفت قوچي كه از بهشت به ايشان عطا كرده بود ذبح كنند سپس حوا پشم آن را رشته كرد،‌با دست ياري آدم ـ عليه السّلام ـ از تابيده‎هاي آن يك جامعه بلند براي آدم و يك پيراهن و روسري جهت حوا بافته شد. بدين وسيله بدن انسان‎هاي نخستين پوشيده گرديد و از برهنگي و شرمندگي آن نجات يافت.[3]
2. وقتي كه سه تن از دختران كسري شاهنشاه ساساني با ثروت فراواني از اموال آنها را براي خليفة دوم آوردند، شاهزادگان ايراني با پوشش و نقاب چهرة خود را پوشيدند، عُمر دستور داد پوشش از چهره بردارند تا مسلمانان آنها را ببينند و خريداران بيشتر پول پاي آنها بريزند. دوشيزگان ايراني خودداري كردند. عمر خشمناك شد و خواست با تازيانه آنان را بيازارد كه با مخالفت و ممانعت حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مواجه شد.[4]
3. حضرت مريم ـ عليها السّلام ـ در بحبوحة جواني و عشق و زيبايي، خدا را بر هوي و هوس‎ها برگزيد؛ و به جاي خودآرايي و خودنمايي،‌به تقوي و پاكدامني پرداخت؛ و خداوند در برابر اين پاكدامني و تقوي، از روح قدسي خويش در وي دميد و او را بزرگ گردانيد چنانچه در آية 12 سورة تحريم، ضمن تمجيد از پاكدامني و حجب و حياي مريم، ـ عليها السّلام ـ از او با عنوان بندگان مطيع خداوند نام برده است. از اين موارد گذشته؛ كنت گوبينو، در كتاب سه سال در ايران نيز معتقد است كه در دورة ساساني حجاب وجود داشت و حجاب شديد دورة‌ساساني، در دورة اسلام در ميان ايرانيان باقي ماند.

[حتی] جواهر لعل نهرو. . .

علي اكبر عالميان